Γιατί σκοτωνόμαστε στους δρόμους; Τι φταίει;

Παρά την τεχνολογική πρόοδο στα οχήματα και τις καμπάνιες ευαισθητοποίησης, η Ελλάδα συνεχίζει να θρηνεί ανθρώπινες ζωές στην άσφαλτο. Τα τροχαία δυστυχήματα αποτελούν διαχρονικά μια ανοιχτή πληγή για την ελληνική κοινωνία, με χιλιάδες θύματα κάθε χρόνο και βαρύ κοινωνικό και οικονομικό κόστος.

Τα στατιστικά στοιχεία αποκαλύπτουν την έκταση του προβλήματος και την ανάγκη για άμεση και συντονισμένη δράση.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2023 (δεν έχουν ολοκληρωθεί τα στατιστικά για το 2024) σημειώθηκαν 10.553 οδικά τροχαία ατυχήματα στην Ελλάδα, παρουσιάζοντας αύξηση 0,6% σε σύγκριση με το 2022. Από αυτά, καταγράφηκαν 646 νεκροί (μείωση 1,2%), 659 βαριά τραυματίες (μείωση 0,8%) και 12.156 ελαφρά τραυματίες (αύξηση 1,6%).

Η κατανομή των νεκρών ανά κατηγορία παθόντα ήταν: 72,6% οδηγοί, 11,6% επιβάτες και 15,8% πεζοί. Όσον αφορά την ηλικιακή κατανομή, το 17,8% των νεκρών ήταν ηλικίας 0-24 ετών, το 30% μεταξύ 25-49 ετών, το 21,7% μεταξύ 50-64 ετών και το 28,8% άνω των 65 ετών.

Η Ελλάδα στον ευρωπαϊκό χάρτη οδικής ασφάλειας

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφάλειας Μεταφορών (ETSC), η Ελλάδα κατατάσσεται στην 26η θέση μεταξύ 32 ευρωπαϊκών χωρών, με 60 θανάτους από τροχαία ανά εκατομμύριο κατοίκους, υπερβαίνοντας τον ευρωπαϊκό μέσο όρο των 46 θανάτων .

Η πιθανότητα θανάτου στους ελληνικούς δρόμους είναι τριπλάσια σε σχέση με χώρες όπως η Νορβηγία και η Σουηδία, και πάνω από διπλάσια σε σύγκριση με το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Δανία και την Ελβετία .

Ελλάδα: Περιφερειακές ανισότητες και επικίνδυνες περιοχές

Ο δείκτης ατυχημάτων ανά 1.000.000 κατοίκους ήταν υψηλότερος στην Περιφέρεια Αττικής (1.474,9), ακολουθούμενη από τη Στερεά Ελλάδα (1.194,6) και την Κεντρική Μακεδονία (1.160,1). Όσον αφορά τους θανάτους, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου κατέγραψε τον υψηλότερο δείκτη με 119,3, ακολουθούμενη από τα Ιόνια Νησιά (118,7) και την Πελοπόννησο (89,9) .

Αιτίες και παράγοντες συμβολής

Οι κύριες αιτίες των τροχαίων ατυχημάτων στην Ελλάδα περιλαμβάνουν:

Υπερβολική ταχύτητα
Οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ ή ουσιών
Χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση
Μη χρήση ζώνης ασφαλείας ή κράνους
Κακή κατάσταση οδικού δικτύου

Επιπλέον, το 54% των τροχαίων ατυχημάτων συμβαίνει εντός κατοικημένων περιοχών, ποσοστό υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 38%

Ποιος φταίει;

Το φαινόμενο των τροχαίων είναι πολυπαραγοντικό. Από τη μία πλευρά, υπάρχει η ατομική ευθύνη των οδηγών. Από την άλλη, όμως, το κράτος φέρει ευθύνη για την ελλιπή παιδεία οδικής κυκλοφορίας, την ανεπαρκή αστυνόμευση και τη χρόνια αδράνεια στην αναβάθμιση του οδικού δικτύου. Ορισμένοι παραβάτες αισθάνονται σχεδόν “άτρωτοι”, αφού γνωρίζουν ότι οι ποινές σπάνια εφαρμόζονται αυστηρά.

Τι πρέπει να γίνει

Για να μειωθούν ουσιαστικά τα τροχαία, απαιτείται ένα εθνικό σχέδιο με σαφή στρατηγική και συντονισμένες ενέργειες. Μεταξύ των απαραίτητων βημάτων:

Ολιστική εκπαίδευση από το σχολείο: Η κυκλοφοριακή αγωγή πρέπει να διδάσκεται συστηματικά από τις πρώτες τάξεις, όχι ως μια απλή παρουσίαση αλλά ως μάθημα ζωής.

Αυστηρότερη αστυνόμευση: Η χρήση καμερών, συστημάτων ανίχνευσης ταχύτητας και τακτικοί έλεγχοι για αλκοόλ πρέπει να ενταθούν, με έμφαση όχι στην καταστολή αλλά στην πρόληψη.

Σύγχρονο οδικό δίκτυο: Η βελτίωση της σήμανσης, του φωτισμού και της ποιότητας των δρόμων είναι θεμελιώδης. Η ανακατασκευή επικίνδυνων κόμβων και επαρχιακών δρόμων μπορεί να σώσει ζωές.

Πραγματικές κυρώσεις: Οι παραβάσεις πρέπει να τιμωρούνται με τρόπο ουσιαστικό και αποτρεπτικό. Οι ποινές δεν μπορούν να είναι απλώς συμβολικές.

Προώθηση εναλλακτικών μεταφορών: Η ενίσχυση των δημόσιων συγκοινωνιών και της μικροκινητικότητας (ποδήλατα, πατίνια) μπορεί να περιορίσει την κυκλοφοριακή συμφόρηση και τα ατυχήματα.

Ένα εθνικό στοίχημα ζωής

Η μείωση των τροχαίων δεν είναι απλώς μια τεχνική υπόθεση – είναι πολιτισμική. Είναι στοίχημα για μια κοινωνία που σέβεται τον εαυτό της και τον συνάνθρωπό της. Δεν χρειάζονται μόνο νόμοι και έργα – χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας. Όχι άλλα λόγια. Όχι άλλα μνημόσυνα. Ώρα για πράξεις.