Ο Δακτύλιος της Αθήνας έχει πλέον λόγο ύπαρξης;

Ο Δακτύλιος της Αθήνας, θεσπίστηκε πριν από σχεδόν μισό αιώνα, σε μια εποχή με ελάχιστα Ι.Χ. και διαφορετικές ανάγκες μετακίνησης. Σήμερα, η κυκλοφορία έχει πολλαπλασιαστεί, τα αυτοκίνητα έχουν αλλάξει, αλλά το μέτρο παραμένει ίδιο — ένα ξεπερασμένο απομεινάρι μιας άλλης εποχής, που δεν προσφέρει πια τίποτα. Ο Δακτύλιος της Αθήνας θεσπίστηκε τότε που τα αυτοκίνητα ήταν λίγα, η πόλη μικρότερη και το κυκλοφοριακό απλώς ξεκινούσε. Ήταν μια πρόχειρη λύση για ένα πρόβλημα, που τώρα έχει αλλάξει μορφή. Σήμερα, η Αθήνα του 2025, δεν έχει καμία σχέση με εκείνη του 1982. Ο αριθμός των Ι.Χ. έχει εκτοξευθεί, οι μετακινήσεις είναι πιο σύνθετες, τα προάστια σφύζουν από δραστηριότητα – κι όμως εμείς συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι ένα μέτρο «μονά-ζυγά» μπορεί να λύσει το χάος.

Ανακατανέμει, δεν μειώνει την κίνηση

Ο Δακτύλιος υποτίθεται ότι μειώνει την κυκλοφορία στο κέντρο. Στην πράξη, απλώς τη μεταφέρει αλλού. Οι οδηγοί που δεν μπορούν να μπουν, κάνουν κύκλους γύρω από την απαγορευμένη ζώνη, πνίγοντας στη συμφόρηση τις αρτηρίες γύρω από το Σύνταγμα, το Παγκράτι, τη Μεσογείων ή τη Συγγρού. Το αποτέλεσμα; Ίδιος συνολικός όγκος κυκλοφορίας – απλώς πιο άνισα κατανεμημένος. Και όλα αυτά σε μια εποχή, που οι παρακάμψεις κοστίζουν περισσότερο καύσιμο, περισσότερο χρόνο και φυσικά, περισσότερη ρύπανση.

Ένα μέτρο που εφαρμόζεται επιλεκτικά

Ο Δακτύλιος είναι εύκολα παρακάμψιμος. Δεύτερες πινακίδες, εταιρικά αυτοκίνητα, εξαιρέσεις «ειδικού σκοπού» και ξαφνικά η μισή πόλη έχει δικαίωμα εισόδου. Ακόμα κι όσοι δεν μπορούν, συχνά ρισκάρουν το πρόστιμο. Το αποτέλεσμα είναι ένα μέτρο, που έχει χάσει το κύρος του. Κανείς δεν το παίρνει στα σοβαρά, γιατί όλοι ξέρουν ότι μπορεί να το παρακάμψουν. Και κακά τα ψέμματα δεν αστυνομεύεται αυστηρά.

Ακόμα και το επιχείρημα της «προστασίας του περιβάλλοντος» δεν στέκει.
Η ρύπανση της Αθήνας, δεν προέρχεται κυρίως από το κέντρο, αλλά από ολόκληρη την αστική λεκάνη — από τη θέρμανση, τα φορτηγά, τα παλαιά πετρελαιοκίνητα και τις αμέτρητες μετακινήσεις εκτός δακτυλίου. Και φυσικά, τα σημερινά αυτοκίνητα, δεν έχουν καμία σχέση με εκείνα για τα οποία σχεδιάστηκε ο Δακτύλιος.

Πολιτικό άλλοθι αντί για πολιτική

Ο Δακτύλιος επιβιώνει γιατί είναι ένα εύκολο «εργαλείο εντυπώσεων».
Όταν η Αθήνα πνίγεται στην κίνηση, ενεργοποιείται. Όταν αυξάνεται η ρύπανση, επανέρχεται. Δίνει την ψευδαίσθηση δράσης, χωρίς να παράγει αποτέλεσμα. Η αλήθεια είναι απλή: αν θέλουμε να μειώσουμε την κίνηση, πρέπει να δώσουμε πραγματικές επιλογές μετακίνησης. Καλύτερα μέσα μαζικής μεταφοράς, πάρκινγκ στις εισόδους της πόλης, αντικίνητρα για το Ι.Χ. στο κέντρο και σοβαρό σχεδιασμό βιώσιμης κινητικότητας. Όχι απαγορεύσεις του ’80.

Τι θα έπρεπε να γίνει

Αντί για έναν «χαρτογραφικό» δακτύλιο, η Αθήνα χρειάζεται ζώνες χαμηλών ρύπων όπως σε όλη την Ευρώπη. Χρειάζεται έξυπνα διόδια, ανάλογα με την ώρα και την εκπομπή ρύπων. Χρειάζεται καλύτερη συγκοινωνία και πραγματική αστυνόμευση της παράνομης στάθμευσης. Ο Δακτύλιος ήταν μια λύση άλλης εποχής. Αν θέλουμε μια πόλη που αναπνέει και κινείται, πρέπει να τη σχεδιάσουμε από την αρχή – με λογική, τεχνολογία και ρεαλισμό.