Αλεξάνδρα Σδούκου: Η πράσινη μετάβαση θα οδηγήσει στον ενεργειακό μετασχηματισμό της χώρας

Της Αλεξάνδρας Σδούκου (*)

Το 2021, έτος συνυφασμένο με την σταδιακή ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας από τις οξείες παρενέργειες την πανδημίας covid-19, καταγράφεται δυστυχώς και ως ένα έτος άρρηκτα συνδεδεμένο με την εξαιρετικά σημαντική αύξηση του ενεργειακού κόστους.

Σε διεθνές επίπεδο, οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας και του φυσικού αερίου έχουν καταρρίψει κάθε προηγούμενο ρεκόρ, καθώς το κόστος του φυσικού αερίου πενταπλασιάστηκε και του ηλεκτρικού ρεύματος σχεδόν τετραπλασιάστηκε από τις αρχές του έτους.

Ταυτόχρονα, οι πρώτες ενδείξεις για σταδιακή αποκλιμάκωση των τιμών, σύμφωνα με τους διεθνείς αναλυτές, δεν θα εμφανιστούν πριν από το δεύτερο τρίμηνο του 2022, ενώ είναι ήδη σαφές ότι ακόμη και τότε οι τιμές αναμένεται να διαμορφωθούν σε υψηλότερα επίπεδα από τον μέσο όρο των τελευταίων ετών.

Αυτή η πρωτόγνωρη αύξηση των τιμών, η οποία ξεπερνά ακόμα και τον τριπλασιασμό της τιμής του πετρελαίου το έτος 1971, όταν με απόφαση των ΗΠΑ κατέρρευσε η συμφωνία του Bretton Woods, αποδίδεται σε μία πληθώρα παραγόντων, οι κυριότεροι εκ των οποίων σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με:

• τις δυσκολίες στην τροφοδοσία του φυσικού αερίου για γεωπολιτικούς λόγους,
• την αύξηση των τιμών των δικαιωμάτων εκπομπών CO2,
• την καθυστέρηση της ενεργειακής μετάβασης στις φθηνότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) και
• την αύξηση της ενεργειακής ζήτησης.

Για την αντιστάθμιση των επιπτώσεων αυτής της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης, η Ελληνική Κυβέρνηση προέβη άμεσα στη λήψη μέτρων ενίσχυσης του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών, κυρίως μέσω της μείωσης φόρων, της αύξησης του επιδόματος θέρμανσης με διεύρυνση των εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων ένταξης σε αυτό και της προσαύξησης του επιδόματος για κάθε τέκνο, ενώ παράλληλα υιοθέτησε πολιτική επιδότησης σημαντικού μέρους των αυξήσεων υπό μορφή πίστωσης στους λογαριασμούς ρεύματος των καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας κατά τη χειμερινή περίοδο.

Τα εν λόγω μέτρα, συμβάλλουν από κοινού στη δημιουργία ενός αποτελεσματικού πλέγματος προστασίας τόσο για τα νοικοκυριά, όσο και για τις επιχειρήσεις.

Τα μέτρα αυτά ελήφθησαν άμεσα από την Ελληνική Κυβέρνηση και στοχεύουν στο να στηρίξουν τόσο τα νοικοκυριά, όσο και τις επιχειρήσεις σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα.

Ωστόσο, το κλειδί για την αποφυγή επανάληψης μιας αντίστοιχης έντασης κρίσης στο μεσο-μακροπρόθεσμο μέλλον, αποτελεί η ταχύτερη υλοποίηση της «πράσινης» ατζέντας της Κυβέρνησης.

Ειδικότερα, καθίσταται επιτακτική η ενίσχυση της συμμετοχής των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα της χώρας σε συνδυασμό με την ανάπτυξη συστημάτων αποθήκευσης, έργων σύνδεσης τόσο στο Δίκτυο (μέση και χαμηλή τάση) όσο και στο Σύστημα (υψηλή και υπερυψηλή τάση), καθώς και έργων ενεργειακής εξοικονόμησης, τα οποία μειώνουν την κατανάλωση ενέργειας και κατ’ επέκταση, το ενεργειακό κόστος προς όφελος των τελικών καταναλωτών.

Προς τούτο, η Κυβέρνηση με τις πολιτικές που εφαρμόζει, επιταχύνει τις διαδικασίες αδειοδότησης δια της απλοποίησης των χρονοβόρων και πολύπλοκων διαδικασιών που αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για την ανάπτυξη και την εγκατάσταση υποδομών καθαρής ενέργειας.

Επίσης, η στήριξη της ιδιοκατανάλωσης και των ενεργειακών κοινοτήτων βοηθάει τα νοικοκυριά να επωφεληθούν από τις φθηνότερες ΑΠΕ.

Τέλος, η επέκταση των δημοπρασιών ΑΠΕ συμβάλλουν με τη σειρά τους στην περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα της χώρας.

Στην παρούσα δύσκολη συγκυρία, αναδεικνύεται ως πολιτική προτεραιότητα η περαιτέρω ενίσχυση των ΑΠΕ, καθώς είναι η μόνη τεχνολογία η οποία δύναται να στηρίξει τον παραγωγικό ιστό της χώρας προσφέροντας χαμηλότερο κόστος ενέργειας σε σχέση με τις συμβατικές πηγές παραγωγής.

Η πολιτική της Κυβέρνησης παραμένει σταθερή και προσηλωμένη στην κατεύθυνση της οριστικής απεξάρτησης από το λιγνίτη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας εξασφαλίζοντας, ωστόσο, την ασφάλεια εφοδιασμού του ηλεκτρικού συστήματος με τη δημιουργία κατάλληλων μεταβατικών μηχανισμών ισχύος.

Παράλληλα, εφαρμόζουμε πολιτικές που προωθούν τον εκδημοκρατισμό στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ιδιαίτερα μέσω της εφαρμογής του εικονικού ή απλού ενεργειακού συμψηφισμού, δίνοντας την ευκαιρία σε πολλούς συμπολίτες μας και επιχειρήσεις να παράγουν οι ίδιοι την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνουν είτε στο ίδιο, είτε σε διαφορετικό σημείο κατανάλωσης.

Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται μείωση του ενεργειακού κόστους και του περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος.

Ένα ακόμη εργαλείο στη φαρέτρα των ενεργοβόρων επιχειρήσεων, υπό το νέο μοντέλο λειτουργίας της αγοράς ενέργειας και σε απόλυτη σύμπνοια με την προτεραιότητα στην ενίσχυση της διείσδυσης των ΑΠΕ στο εγχώριο ενεργειακό μείγμα, είναι και η σύναψη διμερών συμβολαίων μεταξύ παραγωγών ΑΠΕ και καταναλωτών/προμηθευτών.

Ιδιαίτερα, τα διμερή συμβόλαια που προσφέρουν μια σχετική σταθερότητα ή εναλλακτικά μικρή διακύμανση των τιμών, θα επιτρέψουν στις επιχειρήσεις να αντισταθμίσουν την έντονη μεταβλητότητα των τιμών στην χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και να κλειδώσουν το μεταβλητό κόστος των λειτουργικών τους δαπανών που σχετίζεται με την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας.

Εν κατακλείδι, σε αυτή τη νέα παγκόσμια δυσμενή συγκυρία, οι ανωτέρω πολιτικές της Κυβέρνησης, αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των ακραίων συνθηκών που επικρατούν στην αγορά ενέργειας, ενώ παράλληλα στοχεύουν στην επίτευξη μιας κοινωνικά δίκαιης και βιώσιμης ενεργειακής μετάβασης.

Η «πράσινη» μετάβαση θα οδηγήσει στον ενεργειακό μετασχηματισμό της χώρας με βασικά χαρακτηριστικά, όχι μόνο την αυξημένη διείσδυση των ΑΠΕ, αλλά και την βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, την ανάπτυξη συστημάτων αποθήκευσης και την παρακίνηση των καταναλωτών να γίνουν αυτοπαραγωγοί μέσω χρήσης «καθαρής» ενέργειας, δράσεις που συνιστούν απαραίτητα συστατικά για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος.

Η πρωτοφανής συγκυρία έκρηξης των τιμών των ορυκτών καυσίμων στις διεθνείς αγορές αποτελεί ακόμη μια ευκαιρία για περαιτέρω διαφοροποίηση του εγχώριου ενεργειακού μείγματος, προκειμένου αφενός να επιτύχουμε τους στόχους που έχουμε θέσει στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, αλλά και να θωρακίσουμε το σύστημα λειτουργίας της ενεργειακής μας αγοράς, ώστε να καταστεί ανθεκτικότερο σε επόμενες ενεργειακές κρίσεις προς όφελος του συνόλου της ελληνικής κοινωνίας.

(*) Η Αλεξάνδρα Σδούκου, είναι Γενική Γραμματέας Ενέργειας & Ορυκτών Πρώτων Υλών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας